Zupa pomidorowa, sosy do pizzy, liczne dania, które bez pomidorów po prostu nie smakują tak samo. Dziś nie wyobrażamy sobie diety bez tych warzyw. I słusznie, bo są bardzo wartościowym składnikiem naszej diety. Warto jednak wiedzieć, że ich walory smakowe odkryliśmy stosunkowo niedawno i w dodatku przypadkiem.

Jak to z pomidorem było?

Ojczyzną pomidora (Lycopersicon esculentum Mill) jest Środkowa i Południowa Ameryka, skąd został przywieziony do Europy i rozprzestrzenił się dość szybko na inne kontynenty.

Historia wzięła swój początek w Peru. To właśnie tam upatruje się miejsca pochodzenia pomidorów. Uznaje się, że dziki przodek dzisiejszych pomidorów pochodził z południowej części tego kraju. Jednak ta andyjska forma nie była ani urodziwa (owoce były wielkości czereśni), ani smaczna (owoce miały gorzki smak). Pomidory zagościły w codziennej kuchni, dopiero gdy trafiły do Meksyku i zostały „udomowione” przez Azteków. Ich smak jednak nadal znacząco odbiegał od tego, który znamy dziś. Owoce pierwszych form uprawnych miały złocisto-żółtą barwę, były drobne (średnica 2 cm) iraczej kwaśnie.

Polecane artykuły

Do Europy owoce pomidorów zostały przywiezione w 1496 roku przez Krzysztofa Kolumba razem z ziemniakami i tytoniem. Sadzonki dotarły do Sycylii i okazało się, że klimat tej wyspy wyjątkowo tym roślinom odpowiada. Zaczęły bujnie rosnąć i swobodnie krzyżować się pomiędzy sobą. Do dalszych prac hodowlanych wybierano tylko te krzewy, których owoce były słodkie.

Pomidor na zdrowie

Swoje właściwości prozdrowotne pomidory zawdzięczają zawartości związków biologicznie czynnych, w szczególności witaminy C (15-30mg/100 g ś.m.), karotenoidów (likopenu 3-30 mg/100 g ś.m. i beta-karotenu 0,5 –1,5mg/100 g ś.m.), flawonoidów (kwercetyny 0,5-2,0mg/100 g ś.m., glikozydu-3-O-kwercetyny 0,1-0,5mg/100 g ś.m., rutyny 1,0-4,0mg/100 g ś.m., myrycetyny 0,2-1,2mg/100 g ś.m., a także zawartości makroelementów: potasu (200-400mg/100 g ś.m.), wapnia (10-30 mg/100 g ś.m.) i magnezu (5-10 mg/100 g ś.m.). Witamina C, karotenoidy i flawonoidy posiadają właściwości przeciwutleniające, neutralizują wolne rodniki i przeciwdziałają rozwojowi nowotworów.

Wartość odżywcza:

Cukry (udział w puli cukrów):

  • Glukoza 70%
  • Fruktoza 5-10%,
  • sacharoza 20%

Kwasy organiczne (udział w puli kwasów organicznych):

  • Kwas cytrynowy 70-80%,
  • Szczawiowy 10%
  • Jabłkowy 10%

Witamina C:

  • Kwas l-askorbinowy 90%
  • Kwas dehydroaskorbinowy 10%

Karotenoidy (udział w puli karotenoidów):

  • Likopen 83-90%
  • beta-karoten 5-10%
  • fytofluen 2-4%
  • fytoen 1-2%

Kwasy fenolowe:

  • galusowy,
  • chlorogenowy,
  • p-kumarynowy,
  • kawowy.

Flawonole:

  • rutyna,
  • kwercetyna,
  • glikozyd-3-O-kwercetyny,
  • kempferol,
  • myrycetyna.

Flawony:

  • apigenina,
  • luteolina.

Właściwości zdrowotne likopenu zawartego w pomidorach

Głównym cennym związkiem, jaki można znaleźć w pomidorze jest likopen. Związek ten jest dominującym karotenoidem w owocach pomidora i występuje w większych stężeniach niż beta-karoten czy inne karotenoidy. Istnieje hipoteza, że pełni on istotną rolę w ludzkim systemie odpornościowym. Poza tym jest substancją niepolarną (wykazuje powinowactwo do tłuszczów), w związku z tym zmniejsza syntezę „złego” cholesterolu (LDL), a podwyższa aktywność frakcji HDL.

Ponadto, likopen jest bardzo silnym przeciwutleniaczem i może zapobiegać poważnym schorzeniom jak np. chorobom serca. Większe stężenie likopenu w organizmie chroni organizm przed chorobami cywilizacyjnymi, a także zapobiega występowaniu chorób nowotworowych poprzez to, że oddaje swoje elektrony wolnym rodnikom neutralizując je, zanim uszkodzą komórki ciała.

Co ciekawe, biodostępność likopenu wzrasta w wyniku obróbki cieplnej pomidorów. Oznacza to, że jest lepiej przyswajany przez organizm, jeśli znajduje się w przetworach, np. soku, koncentracie czy ketchupie.

Prozdrowotne działanie likopenu potwierdzone w badaniach naukowych

Kurczaki którym podawano w diecie 45 g/dobę likopenu, miały istotnie obniżony poziom podziału i rozwoju komórek nowotworowych, w porównaniu do grupy otrzymującej 26 g/dobę likopenu.

Podobne wyniki zaprezentował Kucuk (2018), który wykazał, że włączenie do diety produktów bogatych w likopen (soki, ketchupy) istotnie przyczyniło się do spadku zachorowalności na nowotwór prostaty (u mężczyzn) i piersi (u kobiet).

W doświadczeniu klinicznym przeprowadzonym z udziałem 18207 osób stwierdzono pozytywny wpływ konsumpcji produktów zawierających likopen i zmniejszeniem się ryzyka wystąpienia nowotworu jamy ustnej, krtani i przełyku.

Źródło: PD,  Alicja Ponder, www.akademiadobregosmaku.sggw.pl,

  1. Costa-Rodrigues J. (2018), Food Chemistry, 245, 1148-1153
  2. Chen P. i in. (2015), Medicine Baltimore, 94, 1260-1287
  3. Sahin i in. (2018), Journal of Cancer Prevention, 23, 25-36.
  4. Kucuk (2018), Nutrition, 56, S11-S13.
  5. Leoncini i in. (2016) European Journal of Epidemiology, 31, 369–383
  6. Fachinello i in. (2018), Italian Journal of Animal Sciences, 17, 666-674
  7. Rao i in. (2018), Bioscience, Food Science & Technology
  8. Colle i in. (2010), Journal of Food Sciences, 75, 753-759.

Udostępnij post na: