Uroczysta, wigilijna kolacja pełna jest magii oraz potraw mających symboliczne znaczenie i odniesienia do tradycji. Już sama liczba dań wigilijnych nie jest przypadkowa, podobnie jak wybór produktów, z których przyrządzamy świąteczną ucztę. Jakie są kulinarne symbole Wigilii oraz skąd wzięły się na naszych stołach?

Zgodnie z tradycją, bożonarodzeniowe dania powinny być przyrządzane z darów lasów, pól i jezior. Kolacja wigilijna musi składać się z nieparzystej liczby potraw – stąd też na wsi jadano dawniej 7 potraw (symbolizujących 7 dni tygodnia), na dworach szlacheckich 9 (w nawiązaniu do 9 chórów anielskich), a u arystokracji 12 dań symbolizujących 12 apostołów bądź liczbę miesięcy w roku. Obecnie na wigilijnym stole znajduje się zwykle 12 potraw. Czego nie może wśród nich zabraknąć?

Ryba, choć niekoniecznie karp

Ryba jest zdecydowanie najważniejszym elementem wigilijnej wieczerzy. To najstarszy symbol chrześcijaństwa – starszy nawet od krzyża. Symbolikę ryby można rozpatrywać dwojako – z jednej strony ryba jako zwierzę wodne jest kojarzona z chrztem, czyli odrodzeniem, a z drugiej z eucharystią. W czasie Wigilii na polskich stołach króluje karp, kojarzony przez większość jako element świątecznej tradycji. Co ciekawe, karp stał się gwiazdą świątecznego menu nie tak dawno, bo w okresie PRLu. Po II wojnie światowej, kiedy świeża ryba była towarem luksusowym, komunistyczna władza uruchomiła masową hodowlę karpia, powołała do życia Państwowe Gospodarstwa Rybne i rozpoczęła promocję hasła „karp na każdym wigilijnym stole”. I tak w tani i szybki sposób karp zawojował wigilijną wieczerzę, co nie zmieniło się do dzisiaj. Tymczasem, podczas staropolskich świątecznych wieczerzy serwowano dużo więcej rodzajów ryb, chociażby szczupaka czy pstrąga.

Polecane artykuły

Orzechy i mak, czyli moc bakalii

Bakalie goszczą na wigilijnych stołach od dawien dawna. Wśród tych najbardziej istotnych można wymienić mak oraz orzechy. Mak to symbol dobrobytu, obfitości, ale i odpoczynku – a jego brak w świątecznym menu ściągnąłby, zgodnie z wierzeniami, nieszczęście. Na bazie maku przyrządzano niegdyś zupę, dodając do niej kluski czy kaszę, co następnie przerodziło się w tradycyjną kutię. – Sama kutia to również symboliczna potrawa – poza makiem, zawiera ziarna zbóż stanowiących metaforę odradzającego się życia oraz miód, który przepędza złe moce. Mak jest także nieodłącznym składnikiem bożonarodzeniowych ciast – makowców czy rolady drożdżowej – mówi Arkadiusz Drążek z firmy Brześć, produkującej słodycze i przekąski. Orzechy to, z kolei, symbol szczęścia, ale także ze względu na skorupę – tajemnicy oraz wróżby. Orzechy włoskie są kojarzone z mądrością, a laskowe z witalnością.

Kapusta i grzyby

Wśród wigilijnych dań nie może zabraknąć tych z dodatkiem kapusty i grzybów, które są wytworem tradycji chłopskiej. Pierogi z kapustą i grzybami, uszka, czy groch z kapustą to już kanon świątecznego jadłospisu. Kapusta jest nie tylko warzywem bardzo zdrowym, ze względu na wysoką zawartość witamin oraz soli mineralnych, ale i magicznym. Jest kojarzona z życiodajną siłą, która sprawia, że człowiek oraz otaczająca nas przyroda budzi się do życia, a także chroni nas przed złem. Grzyby są natomiast uważane w wielu kulturach za dary Ziemi posiadające magiczną moc, która m.in. pozwala na kontakt ze światem zmarłych. Co więcej, symbolizują uleganie pokusom, niektórzy wierzą też, że zapewniają szczęście.

Owoce

– Owoce, jako dar sadu to kolejny niezbędnik świątecznej kolacji. Są znakomitym dodatkiem do świątecznych ciast, ale i podstawą kompotu z suszu – mówi Arkadiusz Drążek z firmy Brześć. Wigilijnym owocem, przepełnionym ukrytymi znaczeniami, jest z pewnością jabłko – symbol Ziemi, odkupienia i pokoju, ale i pokusy (w związku z biblijną przypowieścią o Ewie). Gruszka to metafora relacji międzyludzkich, w tym przede wszystkim miłości, a także długowieczności. Z długim życiem i nieśmiertelnością kojarzona jest ponadto figa. W wigilijnych smakołykach możemy też znaleźć daktyle symbolizujące dostatek, obfitość oraz powodzenie. W końcu, suszone śliwki odpędzają złe moce.

Świąteczne potrawy to prawdziwa uczta smaków, ale i ukrytych symboli. Swoje znaczenia mają praktycznie wszystkie elementy kolacji, jak chleb (czyli początek nowego życia) czy barszcz czerwony (buraki to metafora długowieczności i nieprzemijalnej urody). To wszystko, w połączeniu z ciepłem i rodzinną atmosferą sprawia, że święta Bożego Narodzenia to czas magiczny w każdym calu. 

Tagi
Udostępnij post na: