Patrzenie na świat jak na miejsce wyłącznie antagonistycznych, bezwzględnie egoistycznych i wrogich relacji społecznych sprzyja antyspołecznym postawom i zachowaniom, takim jak niechęć do współpracy i państwa opiekuńczego, agresja i jej akceptacja, podatność na teorie spiskowe czy ruch anty-szczepionkowy. Badania psychologów z Uniwersytetu SWPS i Polskiej Akademii Nauk dostarczają empirycznej wiedzy na temat psychologicznych źródeł tych przekonań o świecie. Ich głównym celem jest odpowiedź na pytanie, czy naiwny darwinizm społeczny wynika z tzw. silnych stron ludzkiej osobowości, czy raczej z pewnych deficytów.

„Społeczni darwiniści” pod lupą

Naukowcy z Uniwersytetu SWPS i PAN w swoim badaniu koncentrują się na analizie trwałych psychologicznych charakterystyk, które sprzyjają lub hamują akceptację tzw. społecznego darwinizmu.

Jest to taki obraz (utrwalony schemat) świata, w którym relacje społeczne mają tylko antagonistyczny charakter, a bezlitosna rywalizacja i egoizm są jedyną skuteczną drogą do życiowego sukcesu – wyjaśnia prof. Krystyna Skarżyńska, psycholog z Uniwersytetu SWPS.

Silni czy słabi? Pewni siebie czy z niską samooceną?

Głównym teoretycznym celem autorów było ustalenie, czy taki obraz świata opiera się na pozytywnych indywidualnych lub grupowych zasobach, czy raczej wiąże się z pewnymi psychologicznymi deficytami. Empiryczną bazę analiz stanowią wyniki czterech badań sondażowych, prowadzonych przez autorów artykułu na losowych, reprezentatywnych próbach dorosłych Polaków[1]. Zespół psychologów sprawdził efekty pięciu kategorii zmiennych: 1. style przywiązania; 2. cechy osobowości (tzw. Big Five); 3. ciemna triada osobowości (makiawelizm, narcyzm i psychopatia); 4. podstawowe wartości osobiste (wg modelu S. Schwartza ) i 5. fundamenty moralne (wg J. Haidta).

Wyniki analiz ukazują psychologiczny profil naiwnego społecznego darwinisty jako dysfunkcjonalny zarówno dla jakości osobistego życia, jak i dla życia społecznego. Postrzeganie świata jako społecznej dżungli wiąże się z pragnieniem władzy i dominacji a jednocześnie z niską ugodowością, niską samooceną, słabym poczuciem skuteczności, zgeneralizowaną nieufnością. Taki zestaw oczekiwań, pragnień i możliwości w makro-skali utrudnia budowanie egalitarnego, współpracującego ze sobą społeczeństwa.

Zespół badawczy: prof. Krystyna Skarżyńska, psycholog, Wydział Psychologii, Uniwersytet SWPS, dr hab. Piotr Radkiewicz, psycholog, Instytut Psychologii, Polska Akademia Nauk.Więcej informacji: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0254434

***

Uniwersytet SWPS to nowoczesna uczelnia oparta na trwałych wartościach. Silną pozycję zawdzięcza połączeniu wysokiej jakości dydaktyki z badaniami naukowymi spełniającymi światowe standardy. Oferuje praktyczne programy studiów z psychologii, prawa, zarządzania, dziennikarstwa, filologii, kulturoznawstwa czy wzornictwa, dostosowane do wymagań zmieniającego się rynku pracy. Uniwersytet SWPS kształci ponad 17,5 tys. studentów w pięciu miastach: Warszawie, Wrocławiu, Sopocie, Poznaniu i Katowicach. Uczelnia posiada uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora w pięciu dyscyplinach: psychologia, literaturoznawstwo, nauki o kulturze i religii, nauki socjologiczne, nauki prawne oraz doktora habilitowanego: nauk społecznych i humanistycznych z psychologii, kulturoznawstwa i prawa.

Tradycją uczelni są cykle otwartych wydarzeń naukowych, popularnonaukowych i kulturalnych. Częstymi gośćmi Uniwersytetu SWPS są światowej sławy naukowcy, znani artyści i przedstawiciele świata mediów. Jako jeden z najlepszych ośrodków psychologicznych w kraju, uniwersytet popularyzuje wiedzę psychologiczną realizując projekty: Strefa Psyche, Strefa Prawa, Strefa Kultur, Strefa Zarządzania i Strefa Designu.

Uniwersytet SWPS od lat dzieli się wiedzą i popularyzuje naukę nie tylko w murach kampusów, lecz także za pośrednictwem mediów społecznościowych oraz własnych kanałów multimedialnych. We współpracy z partnerami zewnętrznymi organizuje liczne wydarzenia poświęcone wyzwaniom współczesności. Dociera do młodzieży, rodziców i opiekunów, osób zainteresowanych samorozwojem, aktualną wiedzą o człowieku i społeczeństwie, nowymi trendami w nauce, kulturze, biznesie, prawie i designie.


[1] Liczebność prób: od 624 do 853 respondentów.